ეხლა კი ნება მომეცით მცირედი შეგეწინააღმდეგოთ მეგობარო. ბაქმაზი მზადდება თუთისგან, მისი ცეცხლზე დუღილის შედეგად. (ყურძნისგანაც მზადება). ხოდა როდესაც თუთა დამწიფდება(ზაფხულის დასაწყისი) ბაქმაზს მაშინვე ამზადებენ და ინახავენ სხვადასხვა დანიშნულებისათვის. ჩურჩხელების პირველ პარტიას მესხეთში, ისევე, როგორც კახეთში და სხვაგან შემოდგომით ამზადებენ, მაშინ, როდესაც კაკალი შემოვა. ამ დროისათვის თუთის ბაქმაზი უკვე რამოდენიმე თვის(კაკ მინიმუმ ორი ვე) დამზადებულია და ამრიგად ფელამუშისა თუ მესხური ჩურჩხელის დასამზადებლად სწორედ, რომ ბაქმაზია საჭირო. ჩურჩხელის შემთხვევაში მას აზავებენ, საფანელს მოუკიდებენ და ცეცხლზე ადუღებენ შესქელებამდე. ხოლო მესხური გოზინაყი კი ნამდვილად ცალკე თემაა და ამაზე სხვაგან ვისაუბროდ.Nephros wrote:ბაქმაზი სხვა რაღაცაა და განსხვავდება ჩურჩხელის ამოსავლები თათარისაგან, გნებავთ ფელამუშისაგან. საერთო კი მართლა აქვთ - თუთა.qvevri wrote:მესხური ჩურჩხელები, რომლებიც ტრადიციულად თუთის ბაქმაზისაგან მზადდება. იმენნა უგემრიელესია![]()
მესხურ ჩურჩხელას ბაქმაზისაგან ამზადებენ!

თუმცა ეს ყველაფერი ეთნოგრაფიაშიღა ფიქსირდება მხოლოდ და მხოლოდ და მაგალითად დღეს-დღეობით, რომ კახეთში ვინმეს უთრა ის, რაზეც მე ვსაუბრობდი წინა წერილებში(კახური ჩურჩხელის ინგრედიენტები) შეიძლება კაი კახურ მრავალსართულიან გინებასაც გამოჰკრა ხელი, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ზემოდთქმული არასწორია. ასევეა მესხეთის სინამდვილეშიც... თუმცა ამაზე დავა ნამდვილად არა ღირს და ამ ყოველივეს ნამდვილად აჯობებს, რომ პირი(კლავიატურა) ჩურჩხელასავით, თუ გნებავთ ბაქმაზივით დავიტკბოთ ამ წინასაშობაო პერიოდში. მე თავად დავსწრებივარ შარშან მესხური ჩურჩხელის დამზადებას, ეს ერთობ საინტერესო პროცესია მრწმუნეთ, ისე, როგორც თავად მესხეთ-ჯავახეთი. კახეთისა და კახური ჩურჩხელის შემთხვევაში სულს სხვა მომენტია, რადგან საქმე გვაქვს ყურძენთან, რომელიც შემოდგომით მწიფდება, როდესაც კაკალი უკვე მოწეულია, მაგრამ თუთა, როგორც ყველამ ვიცით სხვა პერიოდში შემოდის. ეხლა მთავარი!!! როგორ გგონიათ თუთისაგან ჩურჩხელას რამდენი ხანია ამზადებენ მესხეთში? 50 წელი? მაშინ მითხარით ერთი რამე: როგორ ახერხებდნენ ძველ დროში თუთის წვენის სტერილურად შენახვას? მანამ სანამ მინის ქილები და თუნუქის ხუფები შემოვიდოდა? ესე იგი თუთის წვენს ჩაასხავდნენ თიხის ქილებში და მერე ზედ რაიმე ქვას ან ნაჭერს დააფარებდნენ და ასე ინახავდნენ? თქვენ სცდებით! ასეთ პირობებში წვენი არ ინახება და მას ამგვარად არც ინახავდნენ! მესხეთში ტრადიციულად ამზადებდნენ ბაქმაზს და ჩურჩხელასა და ფელამუშს სწორედ მისაგან ამზადებდნენ! ხოლო თუთის წვენის შენახვა მას შემდეგ შემოიღეს, რაც მინის ქილები, თუნუქის ხუფები და თავად სახუფი დანადგარი შემოვიდა, ესე იგი სულ რაღაც 30-50 წელია(დაახლ.). რაც შეეხება სახელს: ეს დღესაა, რომ ვიხსენიებთ "თუთის ჩურჩხელა"(შეცდომაა), "ბაქმაზის ჩურჩხელაო"(ესეც შეცდომაა) თორემ ადრე ამას ერქვა მხოლოდ "ჩურჩხელა" თუ საქმე არ გვქონდა, მაგალითად კახეთის შემთხვევაში "გოგრომიჭელასთან" ან იმერეთი-სამეგრელო-გურიის შემთხვევაში ლეღვის ჩურჩხელასთან და სხვ.
ეს კი ჩემო კეთილებო თავად მესხური თუთის ბაქმაზის დასამზადებელი უძველესი ძველისძველი(ალბათ ასი წლისა იქნება) ქვაბია...

როგორც გითხარით ამის შესახებ აუარება საინტერესო მასალა მაქვს, მაგრამ ამით აქ ვასრულებ და როდესმე სხვა, შესაბამისი თემა თუ გაიხსნება იქ გავაგრძელოთ.
