ტაო-კლარჯეთი 9-12.04.2009

Mta Mkvarebia · Post by **Mta Mkvarebia** » 16 აპრ 2009, 14:06

იმ დღეს ბზობის დღესასწაული იყო. საგანგებოდ იმ დღისთვის ტომას თბილისისდან ბზის პატარა ნერგი ჰქონდა წამოღებული, რომელიც ტბეთის ტაძრის გვერდით დავრგეთ:

Mta Mkvarebia · Post by **Mta Mkvarebia** » 16 აპრ 2009, 14:06

პარალონის გარეშეც წამოგორდა

ტბეთშიც პატარა ლამაზი სახლები გვხვდება

მოგვეწონა ეს სახლი და მის წინ ყველამ გადავირეთ ფოტოები

ამ სახლის ეზოში ტბეთის ეკლესიიის მაკეტი დგას მისი თავდაპირველი სახით

ცნობები ტბეთის შესახებ:

ტბეთი, კულტურის კერა, რელიგიური ცენტრი შუა საუკუნეების საქართველოში, ისტორიულ შავშეთში (ახლანდელი თურქეთის ტერიტორია). სახელწოდება წარმოდგება მცირე ტბებიდან. X საუკუნის დასაწყისში ერისთავთერისთავმა აშოტ კუხმა აქ საკათედრო ტაძარი ააგო და დანიშნა პირველი ეპისკოპოსი სტეფანე მტბევარი (ტბეთის ეპარქიაში შედიოდა შავშეთი და აჭარის ნაწილი).
XI საუკუნეში ეპისკოპოსმა საბა მტბევარმა ააგო ციხესიმაგრე და დაიცვა მხარე ბიზანტიის აგრესიისაგან. ამიერიდან სამეფო ხელისუფლებამ მტბევარ ეპისკოპოსს საერო ხელისუფლებაც - შავშეთის ერისთავობაც ებოძა. ტბეთში გაშლილი იყო მნიშვნელოვანი კულტურულ-საგანმანათლებლო საქმიანობა. აქ შეიქმნა სტეფანე მტბევარის ჰაგიოგრაფიული თხზულება "წამება წმიდისა მოწამისა გობრონისი" (914-918), იოანე მტბევარის ჰიმნოგრაფიული ნაწარმოებები (X ს.). აქ მოღვაწეობდნენ მწიგნობრები დავით ტბელი, არქიპოსი, აკვილა მტბევარი, იოანე ფუკარალის ძე (ორივე XI ს.), აბუსერისძე, ტბელი და სხვა.
ტბეთის ხელნაწერებიდან უმნიშვნელოვანესია ტბეთის სახარება (995), რომელიც ამჟამად სანქტ-პეტერბურგის საჯარო ბიბლიოთეკაში ინახება. შემორჩენილია აგრეთვე "ტბეთის სულთა მატიანის" ტექსტი (XII-XVII სს.), რომელიც მდიდარ მასალას შეიცავს შავშეთისა და აჭარის ისტორიულ გეოგრაფიისა და საგვარეულოთა შესახებ. XX საუკუნის დასაწყისში ტბეთი მოინახულეს და აღწერეს (ჯვარგუმბათიანი ტაძარი, მოხატული ლაპიდარული და ფრესკული წარწერებით) ქართული კულტურის მკვლევარებმა ნ. მარმა და გ. ყაზბეგმა.

ტბეთი960-970 , X-XIსს. მიჯნა
ტბეთის კათედრალი ტაო-კლარჯეთის არქიტექტურის ერთ-ერთი მშვენებაა. იგი მდებარეობს ისტორიულ შავშეთში, ქალაქ შავშათიდან დაახლოებით 15 კილომეტრზე (სოფელი ჩევიზლი).
ტბეთის კათედრალი საკმაოდ კარგად იყო შემონახული, როდესაც ის გ. ყაზბეგმა, დ. ბაქრაძემ, ა. პავლინოვმა და ნ. მარმა ნახეს. 1961 წელს აფეთქების შედეგად დანგრეულ იქნა ეკლესიის გუმბათი და დასავლეთი ნაწილი, დაიკარგა და გაიბნა ტაძრის შემამკობელი მრავალი დეტალი. უკვე დანგრეული ტბეთის კათედრალი შეისწავლეს ნ. და მ. ტიერებმა და ვ. ჯობაძემ. გიორგი მერჩულისა და `ქართლის ცხოვრების~ მიხედვით, ტბეთის ღმრთისმშობლის სახელობის კათედრალი ააგო გურგენ კურაპალატის ვაჟმა, ერისთავთ-ერისთავმა აშოტ კუხმა და `იგი ყოველი საჭირო ნივთით შეამკო~. `მატიანე ქართლისაÃŽ~ გვამცნობს რომ აშოტ კუხი, მაშენებელი ტბეთის კათედრალისა, გარდაიცვალა 918 წელს. ტბეთის კათედრალის შესახებ ცნობებს გვაწვდის აგრეთვე გიორგი მერჩულე, ხოლო მოგვიანებით _ ვახუშტი ბატონიშვილი.
თავდაპირველი ეკლესიის არქიტექტურის შესახებ ჩვენ არაფერი ვიცით. ის მალევე დანგრეულა. 960-970 წtსში აშენდა მეორე ტაძარი, რომლის ფრაგმენტები ჩრდილოეთ მკლავშია ჩაყოლილი. როგორც ჩანს, ეს იყო გუმბათიანი რვამკლავა ეკლესია. გარედან მკლავებს ყოფდა კონუსური კონქებით დაგვირგვინებული სამკუთხა ნიშები და, ამდენად, გარე მოცულობა 16-წახნაგა იყო. წახნაგთა წიბოებზე აყოლებულ თხელ შეწყვილებულ პილასტრებზე თაღების რიგი გადადიოდა. აფეთქების შემდეგ გამოჩნდა ამ შენობის ცალკეული ფრაგმენტები. იგი მალევე შეცვალა ახალმა, ჯვარ-გუმბათოვანმა ნაგებობამ, რომელიც X-XI სს-თა მიჯნაზე აუგიათ. ტბეთის მესამე ტაძარი კიდევ მრავალჯერ გადაკეთდა, თუმცა ჯვარ-გუმბათოვანი კომპოზიცია შეინარჩუნა. XI საუკუნის დასაწყისში ნაწილობრივ განახლდა ტაძრის აღმოსავლეთი, სამხრეთი და ჩრდილოეთი მკლავები; XIII ს-ის II ნახევარში აღადგინეს სამხრეთი მკლავი, XIV საუკუნეში კი _ გუმბათი. ტბეთის კათედრალური ტაძარი ძნელია მოათავსო რომელიმე არქიტექტურული ტიპის საზღვრებში. ეს, ერთი მხრივ, შეიძლება გამოწვეული ყოფილიყო სხვა გეგმის მქონე ეკლესიის არსებობით, რომლის ფრაგმენტებიც უკანასკნელი ტაძრის აშენების წინ ამ ადგილზე არსებობდა. მეორე მხრივ კი იგი ექცევა იმ არქიტექტურულ ჯგუფში, რომელსაც ჩვენ პირობითად ტაო-კლარჯულს ვუწოდებთ. ამ ძეგლების საფუძველს აღმოსავლეთის აფსიდი და სამი სწორკუთხა მკლავი ქმნის. ტბეთში ჩრდილოეთი მკლავი დამოკლებულია და მასში გამოყოფილია ცალკე სათავსი აფსიდით აღმოსავლეთისაკენ. კედელი, რომლითაც ეს სათავსი გამოიყოფა, ინტერიერში მეორე სართულის დონეზე გახსნილია სამი სვეტითა და მათზე გადასროლილი ორი თაღოვანი ღიობით. ნ. მარის დაკვირვებით, ჩრდილოეთი სათავსის ქვეშ კრიპტა იყო. მკლავებს შუა ჯვრის გადაკვეთაზე აღიმართება გუმბათი. ამ ჯგუფში გაერთიანებულ ძეგლებს აღმოსავლეთით პასტოფორიუმები ემატება, ასევეა ტბეთშიც, სადაც პასტოფორიუმები მინიმალურადაა შემცირებული, რომლებიც აფსიდში გაჭრილი კარით პირდაპირ საკურთხეველს უკავშირდება. კათედრალური ტაძრის მოთხოვნილებებიდან გამომდინარე, `გართულებულია~ ინტერიერიც. `პომპეზურად გამოიყურება ტაძრის ცენტრი~ _ წერს პ. ზაქარაია.93 ამ შთაბეჭდილების მისაღწევად მკლავების კედელთა კუთხეებში ბურჯები ჩნდება, რომელთაც ეყრდნობოდა გუმბათი. მათგან აღმოსავლეთი ბურჯები დამოუკიდებლად იდგა, დასავლეთისა კი გვერდის კედლებიდან გამოსულ პატარა პილასტრებთან იყო მიდგმული. ყოველი ბურჯი შემკულია დეკორატიული მოტივებით. განსაკუთრებით მდიდრულია აღმოსავლეთი ბურჯების ბაზისების მორთულობა. მრავალწახნაგა ბურჯები დაგვირგვინებულია რთული პროფილის მქონე კაპიტელებით, მათზე გადასროლილ თაღებს ოდნავ შეისრული ფორმა აქვთ. გუმბათქვეშა კვადრატიდან სიმრგვალეზე გადასვლა ტრომპაფრების საშუალებით ხდებოდა. გუმბათის მრგვალი ყელი რვა მაღალი სარკმლით იხსნებოდა, ხოლო გუმბათის სფეროს მოთეთრო ქვის წყობით გამოყვანილი ჯვარი ამშვენებდა. ინტერიერის მთლიანად კარგად გათლილი ქვის წყობა მიანიშნებს რომ ეკლესია თავდაპირველად მოსახატად არ იყო გამიზნული. მოგვიანებით კედლები შეილესა და მოიხატა. მოხატულობა უკვე ნ. მარის დროს ცუდად იყო შემონახული. ნ. და ჟ-მ. ტიერების მიხედვით, ფრესკები XII საუკუნეს მიეკუთვნება. საკურთხევლის ცენტრში გამოისახებოდა ვედრება ანგელოზთა დასებითურთ, მის ქვემოთ _ თორმეტი მოციქული, ხოლო სულ ქვედა რეგისტრში _ ეკლესიის მამები. გარე მასებში მკვეთრად გამოვლენილი ჯვრული მასები მაღალი გუმბათით იყო დაგვირგვინებული. აღმოსავლეთი, სამხრეთი და ჩრდილოეთი მკლავის ფრონტონიანი ფასადები სამ-სამი თაღით ერთნაირად იყო გაფორმებული.

ყველა, ვინც კი მოასწრო ტბეთის პირვანდელი სახით ნახვა, აღნიშნავს მის დიდებულებას, დეკორატიული სამკაულის მრავალფეროვნებასა და გარემომცველი ბუნების მშვენიერებას. აი, რას წერს ცნობილი თურქი მწერალი ფაქირ ბაიყურთი 1974 წელს გამოქვეყნებულ მოთხრობაში `ჯევიზლის ეკლესია~. `არავინ იცის, თუ რამდენი წლისაა ეს უზარმაზარი ნაგებობა, იქნებ ათასის, იქნებ უფრო მეტისაც. ზოგი რას ამბობს, ზოგი რას. ჯევიზლი კი, როგორც სახელწოდებიდან ჩანს, კაკლიანი სოფელია, კაკლები მაისის თვეში ყალყზე დგებიან... ამდენ სიმწვანეში შორიდან ძნელად თუ შენიშნავ ამ შენობას, მის სიდიადეს კი მხოლოდ მაშინ აღიქვამ, როდესაც მიუახლოვდები, შიგნით შეხვალ და მაღლა აიხედავ. ძველი ეპოქის, აქ მცხოვრები ხალხის, მათი დაკარგული სარწმუნოების, მისი ცივილიზაციის ნაშთია იგი~.
ტბეთის გზაზე გურჯებით დასახლებული სოფელი უნდა გაიარო, რომელიც ხის აივნიანი სახლებით გამოირჩევა. ამ სოფელს წესისამებრ მეჩეთიც აქვს, რომელიც 9 კილომეტრითაა დაშორებული ტბეთის კათედრალს და რომლის კედლებზეც ქართული ორნამენტები შევნიშნეთ. როგორც აღმოჩნდა, მეჩეთი შეამკეს ტბეთიდან მოტანილი ორნამენტული ქვებით. მათ შორის არის სარკმლის თავსართის მონაჭერი ასომთავრული წარწერით, რომლის გაშიფვრაში მოგვიანებით ბატონი გიორგი გაგოშიძე დაგვეხმარა. წარწერა შემდეგნაირად იკითხება: `ქ[რისტ]ე ადიდე ... მ[ა]მ[ა]დმთ[ა]ვ[ა]რი~.

Mta Mkvarebia · Post by **Mta Mkvarebia** » 16 აპრ 2009, 14:19

ტბეთის ნახვის შემდეგ გამოვემართეთ საქართველოსკენ. შავშეთის უღელტეხილზე (2604მ) თოვლი იდო. ულამაზესი იყო იქაურობა. სამწუხაროდ, ფოტოების გადაღება მხოლოდ ავტობუსიდან მოვახერხეთ

საღამოს 6 საათისთვის საზღვარი გადმოვკვეთეტ. შემდეგ კავკასიკას დავურეკეთ, რესტორნის დაჯავშვნა ვთხოვეთ და საღამოს ჩვენი 4-დღიანი მოგზაურობის დასასრული იქ აღვნიშნეთ. თბილისში 12-ის ნახევრისთვის ჩამოვედით. სამთო ქიმიასთან გურული, ლამა და ბყრდულა დაგვხვდნენ

აი ასეთი იყო ჩვენი ტაო-კლარჯეთული არდადეგები

. ერთერთი ულამაზესი გასვლა იყო და უკვე მისი განმეორება მინდა

...

ZVIOSULI · Post by **ZVIOSULI** » 16 აპრ 2009, 14:21

მთაშენკას ხელფასი არ დავუნიშნოთ?

Mta Mkvarebia · Post by **Mta Mkvarebia** » 16 აპრ 2009, 14:23

ZVIOSULI

წინააღმდეგი არ ვარ. მოდერატორობის ხელფასს და იეტობის პრემიას დაემატება

..

lama · Post by **lama** » 16 აპრ 2009, 20:35

Mta Mkvarebia
ხანძთის გუმბათის ნანგრევები ტაძარში ყრია? თუ გატანილია ტაძრიდან?

chuna · Post by **chuna** » 16 აპრ 2009, 20:42

მინდა გთხოვოთ, რომ მახარეს ყველამ ჩვენი გადაღებული სურათები დავუბეჭდოთ და მივცეთ!
დღეს ველაპარაკე და აღმოჩნდა რომ კომპი და ინტერნეტიც არ აქვს და ეს რეპორტაჟიც არ უნახავს! ხვალ უკვე ჰერეთში მიდის სააღდგომოთ. ყველა თბილად მოგიკითხათ! დავპირდი, რომ როცა ჩამოვა დავათვალიერებინებ და ვაჩვენებ ამ რეპორტაჟს!

ეხლა სხვა პოტრეტებს გთავაზობთ!

გოგა ჩანადირი

lama · Post by **lama** » 16 აპრ 2009, 21:11

ხანძთის გუმბათის ნანგრევები ტაძარში ყრია? თუ გატანილია ტაძრიდან?[/u]

chuna · Post by **chuna** » 16 აპრ 2009, 21:12

lama
ვინ გაიტანდა? სად წაიღებდა? იქ ყრია! რა გაინტერესებს? აღდგენა?

აი ამის დასტური, კახა!

აი ეს ქვა კი ჩამოვარდნაზეა!

დოლისყანა

lama · Post by **lama** » 16 აპრ 2009, 21:17

chuna wrote:lama
ვინ გაიტანდა? სად წაიღებდა? იქ ყრია! რა გაინტერესებს? აღდგენა?

კი

Nini_A · Post by **Nini_A** » 17 აპრ 2009, 23:34

lama wrote:
chuna wrote:lama
ვინ გაიტანდა? სად წაიღებდა? იქ ყრია! რა გაინტერესებს? აღდგენა?
კი

++++++111111111111111111111111

ნიმფა · Post by **ნიმფა** » 18 აპრ 2009, 00:08

კოსმოსი

მარტოა

ერთ დროს ციხე-სიმაგრე

დორთ კილისე, კილისეეე.... ოთხთა

ხანმა უნდობარმა, გზა რომ შეეღება უხვად მოიტანა სისხლი და ცედრები,

მძაფრი ქარტეხილი მას ნუშეეხება, მზეო თიბათვისა ამას გევედრები..

Toma · Post by **Toma** » 18 აპრ 2009, 00:21

ნიმფა
ბრავოოოო

guruli · Post by **guruli** » 18 აპრ 2009, 00:42

მახათეთიდან პარხალისკენ რომ წასულიყავით, იქ მარჯვნივ, კლდოვან მთებში სწორედ ისეთსავე მიუვალ ადგილას დაინახავადით ციხის ნანგრევებს, როგორზეც - კავკასიძეების ციხეა. იმ მთებს რომ ვუყურებდი, იმდენად ციცაბო და კლდოვანი იყო, ვფიქრობდი, ალბათ, აქაურობას კაცის ფეხი არასოდეს შეხებია-მეთქი. ამ ფიქრებში ვიყავით, როცა პატარა მოსახვევს გავცდით და უცებ კლდის ქიმზე ციხის ნანგრევებიო გამოჩნდა საკმაოდ კარგად შემონახული გალავანით. პირი დავაღე და კარგა ხანს ვერ დავხურე გაოცებისგან.

როგორც გვითხრეს, უტას ციხე ჰქვიოდა.

Gio-horus · Post by **Gio-horus** » 18 აპრ 2009, 00:49

guruli

ამ ციხეს ხომ არ გულისხმობ?)) პარხლის გზაზეა

ახალი წერილი	ახალი წერილი არაა	ანონსი
ახალი წერილი [ ცხარე ]	ახალი წერილი არაა [ ცხარე ]	თვალშისაცემი
ახალი წერილი [ დაკეტილია ]	ახალი წერილი არაა [ დაკეტილია ]

FORUM_PERMISSIONS