ევროკავშირი იმედგაცრუებულია სამხრეთ-კავკასიის განხეთქილებით
ატო ლობიაკასი
ბრიუსელი – სამხრეთ-კავკასიის სამი ქვეყანა ევროკავშირის სამეზობლო პოლიტიკისთვის განსაკუთრებული იმედგაცრუების საგანია. ეს კომპაქტური რეგიონი ბლოკის უდიდეს სტრატეგიულ ინტერესებში შედის და შესაბამისად ბუნებრივად წარმოადგენს მისი დახმარებისა და თანამშრომლობის უდიდესი პოტენციალის სამიზნეს
მაგრამ ევროკავშირის ამბიციებს საქართველოს, სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის პაექრობა და კონფლიქტები უშლის ხელს.
7 აპრილს ევროპარლამენტის საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტში გამართულ დებატებზე წარმოდგენილი იყო ანგარიშის პროექტი, რომელიც რეგიონში ევროკავშირის ყოველმხრივი სტრატეგიის შექმნას უჭერდა მხარს და რომელშიც ხაზგასმული იყო ეს იმედგაცრუება.
ანგარიშის ავტორმა და სამხრეთ-კავკასიის საკითხებზე ევროპარლამენტის მომხსენებელმა ევგენი კირილოვმა, სოციალისტმა დეპუტატმა ბულგარეთიდან, აქცენტი რეგიონალური თანამშრომლობის მნიშვნელოვნებაზე გააკეთა.
„მე აბსოლუტურად დარწმუნებული ვარ იმაში, რომ რეგიონალური კოოპერაცია სასიცოხლოდ აუცილებელია არა მხოლოდ ეკონომიკური განვითარების გასაუმჯობესებლად, არამედ სტაბილურობისთვის შესაბამისი კლიმატის შესაქმნელად, ადამიანთა შორის კონტაქტების გააქტიურებისთვის და ა.შ.“ – განაცხადა კირილოვმა.
ახლო კავშირებით მოტანილი სარგებელი
ელმარ ბროკმა, გავლენიანმა გერმანელმა კონსერვატორმა, აღნიშნა რომ სამხრეთ-კავკასიის ქვეყნები არასაკმაო ორმხრივი ურთიერთობების გამო ზარალდებიან. ეკონომიკის განვითარება მოითხოვს პოლიტიკურ სტაბილურობას, ხოლო სტაბილურობისთვის თავის მხრივ აუცილებელია მეზობლებს შორის კარგი ურთიერთობები. ბროკმა განაცხადა, რომ რეგიონალური უთანხმოების მოგვარება ევროკავშირის სტრატეგიულ ინტერესებში შედის, „ან არადა ქვეყნები რუსეთისკენ მიმართავენ მზერას“.
დეპუტატებმა უამრავი ისტორია გაიხსენეს, რომლებიც რეგიონალური განხეთქილების ნიმუშებად გამოდგება. კირილოვმა განაცხადა, რომ საქართველოც კი, რომელსაც არა აქვს ღია კონფლიქტი არც სომხეთთან და არც აზერბაიჯანთან, როგორც სჩანს, ევროკავშირთან თანამშრომლობას უფრო დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს, ვიდრე თავის ორ კავკასიელ მეზობელთან.
ჰანეს სვობოდამ, ავსტრიელმა სოციალისტმა აღნიშნა, რომ მთავრობები ხშირად ჩივიან ერთ რამეზე – ევროკავშირი ცდილობს მათ აიძულოს რეგიონალური თანამშრომლობა. სვობოდას თქმით, ქვეყნებს უნდა განეცხადოს, რომ მათი საარსებო სტანდარტები ვერ გაუმჯობესდება, თუ არ შედგება თანამშრომლობა. რეგიონალური თანამშრომლობა ევროკავშირისთვის მხარდაჭერის განმსაზღვრელ ფაქტორად უნდა იქცეს.
ევროპის პარლამენტს ევროკავშირის საგარეო პოლიტიკის განსაზღვრაში უშუალო როლი არ ენიჭება, მაგრამ ამ დებატებმა უფრო დიდი შეშფოთება ასახა. ევროკავშირის ოფიციალურმა პირებმა განაცხადეს, რომ თითქმის ყოველი ვიზიტი რეგიონში თბილისს, ერევანსა და ბაქოს შორის პირველობისა და პრივილეგირებული მოპყრობისთვის გაავებული ბრძოლის მიზეზი ხდება.
ევროპის გაფართოვებისა და სამეზობლო პოლიტიკის კომისარი სტეფან ფულე, რომელიც ამ კვირას კავკასიაში იმყოფება, სიფრთხილით შედგენილ მარშრუტს მიჰყვება: ჯერ სომხეთი, შემდეგ საქართველო და ბოლოს აზერბაიჯანი, რადგან ბაქოსა და ერევანს შორის მიმოსვლა დიპლომატიურად კვლავ შეუძლებელია.
ბრიუსელს მეტის გაკეთება შეუძლია
დებატების დროს ევროკავშირის მორიდებული პოზიციაც გააკრიტიკეს. კირილოვმა სთქვა, რომ ევროკავშირი პროცესებში მხოლოდ 2008 წელს, რუსეთთან კონფლიქტის შემდეგ ჩაერთო. ახლა ბლოკს უკვე ჰყავს სადამკვირვებლო მისია, რომელიც სეპარატისტულ რეგიონებთან, აფხაზეთთან და სამხრეთ-ოსეთთან საქართველოს ადმინისტრაციულ საზღვარზე პატრულირებს.
ავსტრიელმა დეპუტატმა მწვანეთა პარტიიდან, ულრიკ ლუნაჩეკმა, რომელიც ამას წინათ ეწვია მისიას, იმედი გამოსთქვა, რომ ეს მისია შეიძლება რეგიონში ევროკავშირის შემდგომი ჩართულობის მოდელად გამოდგეს.
„მე გასულ კვირას ევროპის პარლამენტის დელეგაციასთან ერთად საქართველოში ვიყავი და ახლაც შთაბეჭდილების ქვეშ ვიმყოფები იმით, რაც სამხრეთ-ოსეთის ადმინისტრაციულ საზღვართან ხდება და რაც იძულებით გადაადგილებულ ადამიანებთან საუბრით გავიგე“ – განაცხადა ლუჩეკმა – „ასე რომ მე ვფიქრობ, ევროკავშირს იქ მნიშვნელოვანი როლი აქვს (და ეს მხოლოდ საქართველოზე კი არ ითქმის, არამედ აზერბაიჯანსა და სომხეთზეც) გაყინული, ან სხვა სახის კონფლიქტების გადაწყვეტაში, ისეთებში სადაც ვითარება წინ არ მიდის“.
კირილოვმა გაიმეორა ეს იდეა და მთიანი-ყარაბახის კონფლიქტის სამშვიდობო პროცესში, რომელსაც ეუთო შუამავლობს, ევროკავშირის როლის გაზრდა ითხოვა, რადგან დღეს იქ ევროკავშირი უშუალოდ არავითარ როლს არ ასრულებს. ევროკავშირის მონაწილეობა კი „ყველასთვის შეიძლება მისაღები გახდეს“ – განაცხადა კირილოვმა.
მაგრამ კირილოვმა შენიშნა, რომ ევროკავშირი მხოლოდ მაშინ შესძლებს მნიშვნელოვანი წვლილის შეტანას, თუ სომხურ-აზერბაიჯანულ მოლაპარაკებებში „საწყისი გარღვევა“ მოხდება.
„მაშინ ჩვენ სხვა კლიმატი გვექნება, რამაც შეიძლება მართლა მოიტანოს ენერგიული კოოპერაცია“ – აღნიშნა კირილოვმა – „და მაშინ ჩვენ შეგვეძლება ჩართვა, როგორც კავშირს, რაღა თქმა უნდა და რეგიონში (ძალიან) განსხვავებული სიტუაციის შექმნა“.
ბევრმა დეპუტატმა ევროკავშირს მოუწოდა უფრო თამამად გამოიყენოს ლისაბონის ახალი შეთანხმება, რომლის მიზანიცაა კავშირის საგარეო პოლიტიკას უფრო საყოველთაო და მიზანმიმართული ხასიათი შესძინოს. მათ ხაზი გაუსვეს იმ ფაქტსაც, რომ ბლოკს სამხრეთ-კავკასიაში, რომელიც ცენტრალურ აზიასთან დამაკავშირებელი ენერგეტიკული დერეფანია, სასიცოცხლო ინტერესები აქვს. ბრიუსელი – სამხრეთ-კავკასიის სამი ქვეყანა ევროკავშირის სამეზობლო პოლიტიკისთვის განსაკუთრებული იმედგაცრუების საგანია. ეს კომპაქტური რეგიონი ბლოკის უდიდეს სტრატეგიულ ინტერესებში შედის და შესაბამისად ბუნებრივად წარმოადგენს მისი დახმარებისა და თანამშრომლობის უდიდესი პოტენციალის სამიზნეს.