დავიცვათ ქართული ენა

[arcivi9]

arcivi9
ჩამოვთვალო უდიადესი მწერლები რუსეთისა? კომპოზიტორები?

კაი რა...

სხვებისა ჩამოთვალე და შეადარე რუსებისას
იმ მწერლებს შორის ბევრი ან ებრაული წარმოშობის იქნება ან გერმანული ამ პოლონური

ეს საკვირველი არაა სხვათაშორის. რუსეთი საერთოდ ჩამორჩენილი ქვეყანაა და რაღა კულტურა ექნება დაწინაურებული?

[Kakha]

საინტერესო სტატია დაიბეჭდა ტაბულაში. ავტორია ვახო ელერდაშვილი
http://www2.tabula.ge/article-1990.html

ტაბულა რაზადან პალიმფსესტამდე

ტაბულას მე-17 ნომერში ვკითხულობთ: “ცივილიზებულ მსოფლიოსა და ჩვენ შორის შუამავლები იყვნენ ბერძნები, სპარსელები, არაბები, თურქები და რუსები, რომლებიც დროდადრო ახალი ცოდნითა და ახალი სიტყვებით გვამარაგებდნენ”. ციტატის ავტორს, ლექსო მაჭავარიანს ეს ფრაზა ილიას იდენტიფიკაციის შესახებ აზრის გასავითარებლად დასჭირდა, თუმცა ვფიქრობ, მაგალითებიც რომ მოეყვანა, არ იქნებოდა ურიგო. ამ დანაკლისის ამოვსებას მე ჩემს სვეტში (ან მომავალ სვეტებში) შევეცდები.
ერთხელ ჰომო დენტისტიკუსებს, ანუ სტომატოლოგებს შორის ერთ “სწავლულ” დიალოგს შევესწარი. პირველი მათგანი უმტკიცებდა მეორეს, “ემალი” რუსული სიტყვაა და ქართულად “მინანქარი” ჰქვიაო. კამათში ისე გაერთნენ, რომ კინაღამ ბურღი ჩამატოვეს პირის ღრუში, თუმცა მე ამ მდგომარეობაში კამათში ჩარევა ვერ შევძელი და გატრუნული და პირდაპირი მნიშვნელობით პირდაფჩენილი ვუსმენდი ხან ერთ, ხან მეორე მხარეს. კამათი დასრულდა და მე შინისაკენ გავეშურე. გზაში კი იმაზე ვფიქრობდი, რომ ასეთი “სწავლული” დიალოგები ყოველთვის იმ ტექნოლოგიების გარშემო იბადება, რომელთა შემქმნელები ქართველები არასოდეს ყოფილან, შესაბამისად, მათი აღმნიშვნელი საკუთარი სიტყვები როგორღა უნდა გვქონდეს?!
“მინა” (ميناء) არაბულად მინანქარს/ემალს ჰქვია, რომელიც სპარსულში ამავე ჟღერადობით შევიდა და იქვე დაემატა საქმის აღმნიშვნელი ბოლოკიდურა “ქარ” (كار) და საბოლოო სახით “მინაქარ” (ميناكار) სპარსულში მინანქრის სპეციალისტის მოსახსენიებელ სიტყვად იქცა, “მინაქარი” (ميناكاري) კი – ამ სპეციალისტის შრომის შედეგად. როგორც ჩანს, ჩვენთან “ნ” შუაში კეთილხმოვნების გამო ჩაემატა და საბოლოოდ “ჭეშმარიტად” ქართული სიტყვა “მინანქარი” მივიღეთ. რაც შეეხება სიტყვას “эмаль”, რომელიც ფრანგულად გამოიყურება როგორც émail (ელექტრონულ ფოსტაში არ აგერიოთ), ის ჯერ ფრანგულის გზით მოხვდა რუსულში და შემდეგ ჩვენი რუსეთუმე წინაპრების წყალობით გაქართულდა კიდეც. შესაბამისად, ძნელი სათქმელია რომელი სიტყვა უფრო “ქართულია” – ემალი თუ მინანქარი!
მე-19 საუკუნეში იყო მცდელობა, რომ არაბული “მურაბა” ფრანგული “კონფიტიურ”-ით ჩანაცვლებულიყო. დღემდე მიმდინარეობს სპარსული “პერანგისა” და რუსული “საროჩკის” ხელჩართული ბრძოლა. რუსულმა “სტოლ”-მა არაბულ “მაგიდა”-სთან პირწმინდად წააგო და ინგლისურ “ივენთ”-სა და ქართულ “მოვლენას” შორის მატჩში “ივენთი” მცირე ანგარიშით იმარჯვებს. ასევე შეეჭიდნენ ერთმანეთს ქართული “წვეულება” და ინგლისური “ფართი” და ვინ იცის კიდევ რამდენი ასეთი ბრძოლა მიმდინარეობს ჩვენს დროში, რამდენი ასეთი ბრძოლა გაიმართა და რამდენი “დამარცხებული” სიტყვა მიეცა დავიწყებას.
სულხან-საბას “სიტყვის კონა” სწორედ ის ადგილია, სადაც დაინტერესებულ ადამიანს ამ “დამარცხებული” და გამქრალი სიტყვების მოძებნა შეუძლია. ასე მაგალითად, სულხან-საბა ბრძანებს “არაყი” ოფლია არაბულად და ქართულად “იყი” ჰქვიაო. “ბატი” სომხური სიტყვაა და “ღერღეტი” დაუძახეთო. “გიშერ”-იც სომხურია (ღამეს ნიშნავს) და ქართულად “სათი” ეწოდებაო და ა.შ. მაგალითები იმაზე მეტია, ვიდრე შეგვიძლია წარმოვიდგინოთ, თუმცა ამ ძველი და თანამედროვეობისათვის არაფრისმაქნისი სიტყვების გახსენება ხანდახან სასარგებლოა თუნდაც იმიტომ, რომ “ზექართულ” სიტყვებში შეყვარებულ ადამიანებს შევახსენოთ ან გავაგებინოთ, რომ ის სიტყვები, რომლებსაც ისინი ასე თავგანწირვით იცავენ, არაფრით აღემატებიან თანამედროვე ბარბარიზმებს.
ჩვენად წოდებული ქართული ენა პალიმფსესტს მაგონებს, რომელიც ორას-ორასი (ან უფრო მეტი) წლით ჰქონდათ მფლობელობაში ლექსო მაჭავარიანის მიერ ჩამოთვლილ ერებს: ბერძნებს, სპარსელებს, არაბებს, თურქებს, რუსებს... ახლა ამერიკელთა ჯერია და ყოველი “დამპყრობი”, თუ ცივილიზაციასთან ჩვენი დამაკავშირებელი მედიუმი ერი სიტყვების ახალი კომპლექტით “ამდიდრებდა” მას და საბოლოოდ, ქართული ენის სახით პირველყოფილი ტაბულა რაზადან მრავალშრიანი პალიმფსესტი მივიღეთ.

P.S. ზემოთ აღწერილი “სწავლული” დიალოგები კი, ჩემი აზრით, ამ პალიმფსესტის უნაყოფო ფხეკაა და მეტი არაფერი.

[bambina]

arcivi9


არწივო, მესმის რომ შენ კომპეტენციაში ფრენა უფრო შედის ვიდრე კითხვა, მაგრამ ასეც ნუ დაბრმავდები ;D

[ARCHILI]

arcivi9


ჩვენო პატარა ძმაო, ჯერ ცოტა მეტი წაქიკითხე და მერე ისაუბრე, კარგი?





შენი ძია არჩილი

[arcivi9]

bambina

არწივო, მესმის რომ შენ კომპეტენციაში ფრენა უფრო შედის ვიდრე კითხვა

სინამდვილეში პირიქითაა

რუსული კულტურიდან უნდა ამოიღო კვადრატული ფესვი და მერე მიიღებ იმას რაც ნამდვილად არის-სხვისგან გადმოღებული და მითვისებული

ARCHILI

ჩვენო პატარა ძმაო, ჯერ ცოტა მეტი წაქიკითხე და მერე ისაუბრე, კარგი?

მე შენი ძმა ნამდვილად არ ვარ და ყველაზე ნაკლებად შენგან მესწავლება რა წავიკითხო და რა არა.............

[ARCHILI]

arcivi9


კარგი...

შენი წყენინება ნამდვილად არავის გვინდა...

გავა დრო, მოგემატება ასაკი და მეტს გაარკვევ საკუთარზეც, სხვისაზეც და მერე თავადვე აღმოაჩენ შენი აზრების განსხვავებას დღევანდელ და მომავალ დასკვნებს შორის.

[arcivi9]

ARCHILI

გავა დრო, მოგემატება ასაკი და მეტს გაარკვევ საკუთარზეც, სხვისაზეც და მერე თავადვე აღმოაჩენ შენი აზრების განსხვავებას დღევანდელ და მომავალ დასკვნებს შორის.

მე პირადად მგონია რომ უფრო მეტად დავრწმუნდები რუსული კულტურის ნაკლებღირებულებაში, ყოველ შემთხვევაში ჩვენთვის, თორემ პაპუასებისთვის ის შეიძლება მისაბაძიც იყოს

[perwkli]

სხვადასხვა ქვეყნის ხელისუფლების ბინძური თამაშები არ უნდა ისახებოდეს ჩვენს მიერ ამა თუ იმ ენის ან კულტურის სიმპატია/ანტიპატიაზე.

უკვე წლობით, იმდენად მიჩვეულები ვართ რუსულ თარგმანს, რომ გარკვეულწილად "ორიგინალად" აღვიქვამთ. პირადად მეც არაფერი საწინააღმდეგო არ მაქვს რუსული თარგმანის. და არც არავინ მინახია ჩემს ახლო მეგობრებიდან, უარი ეთქვა რუსულზე. პირიქით, არავის არ უნდა ეგეთი ცვლილებები. პოლიტიკის გამო, ხალხი არ უნდა იყოს ასე მტრულად განწყობილი რუსული ენის და კულტურის მიმართ.

რუსული ენა/ლიტერატურა ერთ-ერთი საუკეთესოა და მდიდარი.

მიჩვეული ვარ რუსულ თარგმანს და ნამდვილად არ მინდა კინოების გაქართულება. ეგ ჩემი პირადი აზრია და არავის არაფერს არ ვუმტკიცებ

დასტურ!


პ.ს. კი, მე მევასება რუსეთის უკიდეგანო ველები, არყის ხეები, დდტ, ზემფირა, ხის ქოხები და ღუმელები, მიყვარს რუსულად მოლაპარაკე ხალხის მოსმენა, რუსულენოვნებთან ერთად ვთამაშობდი ენკას და ძალიან მსიამოვნებდა როცა ჩემი გულისთვის ქართულად იწყებდა ზოგი ლაპარაკს, (რომელი ქართველიიზამდა მომენტ ამას? )

მე მეზიზღება რუსეთის პოლიტიკური ყლინჯები მარა ხალხს, ენას და კულტურას რას უნდა ვერჩოდე, ვერ ვხვდები. მე ის ქართველები უფრო მეზიზღებიან, რუსულად რომ მელაპარაკებიან მაშინ,როცა ქართულიც იციან, ტოჟე მნე.......

უი ხო, თარგმანები ქართულად არ უნდა წაიკითხო! კოშმარია და ენით აუწერელი ტანჯვა, გაუმარჯოს რუსულს!

[Wanderer]

maikomaiko

მე მევასება რუსეთის უკიდეგანო ველები, არყის ხეები, დდტ, ზემფირა, ხის ქოხები და ღუმელები, მიყვარს რუსულად მოლაპარაკე ხალხის მოსმენა

ეგენი მეც მევასება. ზემფირას გამოკლებით ოღონდ.

[Wanderer]

del

სხვადასხვა ქვეყნის ხელისუფლების ბინძური თამაშები არ უნდა ისახებოდეს ჩვენს მიერ ამა თუ იმ ენის ან კულტურის სიმპატია/ანტიპატიაზე.

უკვე წლობით, იმდენად მიჩვეულები ვართ რუსულ თარგმანს, რომ გარკვეულწილად "ორიგინალად" აღვიქვამთ.

ეს ყველაფერი კარგი, მაგრამ რა ამიხსენი იცი. როდიდან იწყება ეს ბინძური თამაშები? ადრე სუფთად თამაშობდნენ და ახლახანს დაიწყეს ბინძურად თამაში?

რომ ამბობ მიჩვეულები ვართ რუსულ თარგმანსო პრინციპში სწორედ მასეთი ბინძური თამაშების დამსახურებაა. ოღონდ ძველი ბინძური თამაშების და არა ახლანდელის.

გარდა მაგისა, მიჩვევა არ ნიშნავს რომ:
1) რასაც მიჩვეული ვართ ისაა სწორი მაინცდამაინც
2) როგორც ვართ მიჩვეული ისე უნდა მიეჩვიონ ჩვენი შვილებიც, შვილიშვილებიც და ასე უნდა იყოს უკუნითი უკუნისამდე.

[Naia]

Wanderer
აბსოლუტურად მართალი ხარ!

ის რომ ჩვენი მენტალიტეტი რუსულ თარგმანებსაა მიჩვეული არ ნიშნავს იმას, რომ მაინცდამაინც რუსულად თარგმნილი წიგნი ან ფილმია საუკეთესო და სამაგალითო.

არაერთი სერიოზული, შინაარსობრივი შეცდომა აღმომიჩენია რუსულად მოთარგმნილ ლიტერატურასა და ფილმებში. რა თქმა უნდა, არც ქართული თარგმანებია სრულყოფილი. განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც თარგმნილის თარგმანია (ანუ ინგლისურიდან რუსულად და შემდეგ ქართულად თარგმნილი). მაგრამ ორივეს აქვს როგორც დადებითი, ისე უარყოფითი მხარეები. ბოლო ხანს ძალიან ბევრი კარგად თარგმნილი წიგნი გამოჩნდა ქართულ ბაზარზე და მე პირადად, სიამოვნებით ვკითხულობ მათ

პს. ერთი კურიოზი გამახსენდა. ალბათ იცით, ინგლისურში Caucasian ნიშნავს 'ევროპეიდს, თეთრკანიანთა რასას.' ფილმში კი რუსმა თარჯიმანმა კი ეს სიტყვა თარგმნა როგორც 'Лицо кавказской национальности' თან როცა ეს ფილმი გამოვიდა და ითარგმნა, საკმაოდ დაძაბული ურთიერთობა გვქონდა რუსეთთან და მეგობრებმა ვიხუმრეთ კიდეც, ამ რუსებს რა ყველგან კავკასიელები ელანდებათ-თქო

[GAMARJOBA SAKARTVELO]

რუსული ენის, ინგლისურის თუ სხვა ენის საწინააღმდეგო არაფერი მაქვს.
ვინც ფილმის დედანში ნახვას ითხოვს, გამკვირვებია, რუსულად ნათარგმნს რატომღა უყურებს?
მაშინ, :ჰოლივუდის: სწორედ ინგლისურად, :ბოლივუდის: ინდურად, :მოსფილმის: კი რუსულად ნახოს.
თუ თარგმნაა, საქართველოში უცხო ენაზე, მათ შორის, რუსულად რატომღა უნდ ითარგმნებოდეს?
რა, რუსული ჩვენი მშობლიური ენაა?
მიზანშეწონილად მიმაჩნია, სწორედ სახელმწიფო ენაზე გახმოვანებული ფილმები გადიოდეს ჩვენს კინო-თეატრებშიც და ტელევიზიებშიც.
ცხადია, ისევ და ისევ კვალიფიციური თარგმანი უნდა იყოს.
ვისაც მაინც უნდა რუსულად ნახვა, დღევანდელ ყოფაში ამ სურვილის დაკმაყოფილების სხვა საშუალებები არსებობს.

მე არ მინდა, ქართველები ქართულად ვერ იღებდნენ ინფორმაციებს ან ქართული ნათარგმნი ეუცხოებოდეთ.
ეს სრული სიგიჟეა.
იმავე :ჰოლივუდის: ძნ ბევრ ფილმს გეტყვით, რომლებიც რუსებმა არაკვალიფიციურად თარგმნეს და გაახმოვანეს კიდეც.
თუ ვინმეს ეჭვი გეპარებათ, თუნდაც, :კინო :რუსთაველის: ან :ამიანის: მიმდინარე ფილმები ნახეთ.
გარდა იმისა, რომ კინო ჩემი ჩემი ძირითადი ხელობაა, ფილმების დიდი მოყვარული ვარ და ფეხ და ფეხ მივყვები სიახლეებსა თუ სხვა დეტალებს

[GAMARJOBA SAKARTVELO]

საინტერესო სტატია დაიბეჭდა ტაბულაში. ავტორია ვახო ელერდაშვილი
http://www2.tabula.ge/article-1990.html

ტაბულა რაზადან პალიმფსესტამდე


ამ ძველი და თანამედროვეობისათვის არაფრისმაქნისი სიტყვების გახსენება ხანდახან სასარგებლოა თუნდაც იმიტომ, რომ “ზექართულ” სიტყვებში შეყვარებულ ადამიანებს შევახსენოთ ან გავაგებინოთ, რომ ის სიტყვები, რომლებსაც ისინი ასე თავგანწირვით იცავენ, არაფრით აღემატებიან თანამედროვე ბარბარიზმებს.

ეს წერილი დედანში წვიკითხე.
ჩემ მიერ დატოვებულმა ციტატაზე ვიტყოდი, რომ ავტორის პოზიციას არ ვეთანხმები.
ვითომ, რატომ არ აღემატება იგივე :წვეულება: :ფართის: ?
ან :პარმაღი: - :ტერასას:, :სამხარი: :პერერივსა: თუ :კოფებრეიკს: ?
სრული სიგიჟეა, უარი თქვა საკუთარზე და სხვის ენაში ძრომიალი დაიწყო.
თუმცა, ცხადია, როდესაც მშობლიური არ გაქვს, ვთქვათ, :რადიოს: შესატყვისი, რატომ არ უნდა გაითავისო ეს უცხო სიტყვა?
თუ თარგმნა შესაძლებელია, ისიც უნდა თარგმნო, რატომაც არა.
:ფუტბოლი: ვთარგმნეთ :ფეხბურთით: და რა, ენა წახდა?
რომ არ გვეთარგმნა, დაგვრჩებოდა ეს უცხო სიტყვა, ისევე, როგორც რუსებს დარჩათ ვთქვათ, ხელბურთის აღსანიშნად :განდბოლი:.

დაკიდევ, ის, რომ ენა უმეტესად იღებს ბარბარიზმს, მის მოუქნელობაზე მეტყველებს.
ქართული ენა კი, რომელიც მდიდარია არსებით სახელთა შესატყვისების სიმრავლით, მოუქნელის შთაბეჭდილებას სულ არ ტოვებს.

[Wanderer]

GAMARJOBA SAKARTVELO
+1

ზემოთ მოყვანილი სტატიის პათოსს არც მე ვეთანხმები. ენას უნდა ჰქონდეს გარკვეული იმუნიტეტი, რომ შემოსულ სიტყვებს(რომელთა შესატყვისიც უკვე არსებობს) შეეწინააღმდეგოს.

მაგალითად, "მაგიდა" დიდი ხანია უკვე დამკვიდრებულია ქართულში და შესისხლხორცებულია მასთან. ანუ ამ საგნის შესატყვისი უკვე არსებობს. ხოდა რატომ უნდა ჩავანაცვლოთ იგი "სტოლი"–თ არ მესმის. რუსები რომ გვეჯდნენ თავზე 2 საუკუნე იმიტომ?

მეორეს მხრივ შესაძლოა "მაგიდა"–ს მართლაც ჰქონდა ადრე შესატყვისი, რომელიც არ მოდიოდა არცერთი სხვა ენიდან, მაგრამ ეგ შესატყვისი დავიწყებას მიეცა და ლექსიკონებში თუ იპოვნოთ მხოლოდ. მაგრამ თვითონ "მაგიდა" ცოცხალი სიტყვაა, არ დაგვვიწყებია და გამოიყენება ჩვეულებრივად. ამიტომ "სტოლი", "თეიბლი" და მისთანები აშკარად ბარბარიზმებია.

რაც შეეხება იმას, რომ "ივენთი" იმარჯვებს "მოვლენა"–ზე: ამ შემთხვევაში "მოვლენა" ქართველების ცნობიერებაში მთლად ვერ შეესაბამება იმას, რასაც "ივენთი" ჰქვია იმიტომ, რომ ასეთი "ივენთები" ადრე არ იყო. ანუ ახალი რაღაცაა, რაც თავის შესაბამის სიტყვასთან ერთად მოვიდა. აქ გამოსავალი ორია: ან უნდა "დავნებდეთ" "ივენთ"-ს და შევისისხლხორცოთ. ან გავაფართოვოთ "მოვლენა"-ს მნიშვნელობა ჩვენს ცნობიერებაში, რაც უფრო რთულია, მაგრამ შესაძლებელი. მე უფრო მეორეს მომხრე ვარ.

[ARCHILI]

მეგობრებო, იხ. პროფილური ლიტერატურა ნასესხები სიტყვებისა და ბარბარიზმების შესახებ, ასევე ლიტერატურა პირდაპირი და მხატვრული თარგმანის შესახებ.

ამის შემდგომ, ბევრად უფრო კვალიფიციური გახდება თქვენი მსჯელობა.



გისურვებთ წარმატებებს.