ბაქო ან ერევანი მატარებლით

[Truli]

ყველაზე საინტერესო ნაწილი
3. რა ვნახოთ?
1. ძველი ქალაქი - იჩერი შეჰერ
ბაქოს ძალიან დიდი და საინტერესო ისტორია აქვს. როდის დაარსდა ნამდვილად არ ვიცი. მგონი არც ისე ადრე, შემდეგ კი (არ ვიცი როდის) მიწის ძვრამ დაანგრია შირვანის შახების დედაქალაქი, და გადმობარგდნენ აფშერონის ნახევარკუნძულზე, სადაც დაარსდა კასპიის ზღვის მარგალიტი - ბაქო.
აზლაც შემორჩენილია ძველი ქალაქის გალავანი, და ძირითადი სტრუქტურა. ბაქო ტიპიური აღმოსავლური ქალაქი იყო, ბანიანი სახლებით, შიდა ეზოებით და დაკლაკნილი ვიწრო ქუჩებით.
იცოდით თუ არა, რომ "ბრილიანტის ხელის" სტამბულის ეპიზოდები სწორედ ძველ ბაქოშია გადაღებული?
გალავანს შიგნით მიყვება გალავნის ქუჩა, რომელზეცაა გადაღებული "ცჰორტ პობერი" (ზუსტი ადგილი ვერ ვიპოვე )
ძველ ქალაქში ყოველ ნაბიჯზეა სუვენირების მაღაზიები ბეეევრი ხალიჩებით. ვაჭრობას სასტიკად არ გირჩევთ... ამიტომ გასაგებ ენებზე ნუ ისაუბრებთ. მარა ინტერესისთვის დაათვალიერეთ.
გიზ გალასი - ქალწულის კოშკი. ლეგენდა ასეთია - ვიღაც შახს ყავდა ქალწული, რომელსაც უბრალო ბიჭი შეუყვარდა. შახი განრისხდა, ააშენა ეს კოშკი და იქ გამოამწყვრია ქალწული. შეყვარებული მას ნავით აკითხავდა. ბოლოს ქალწულმა ვერ მოითმინა და გადახტა კოშკიდან წყალში. დღეს გიზ გალასიდან ზღვა უკვე საკმაოდ შორსაა, ასე რომ მენავთობეთა გამზირზე თუ დაერჭობოდა თავით.
რეალობა კი... რატომ დაიწყეს კოშკის მშენებლობა არავინ არ იცის, მაგრამ დაიწყეს ეს საქმე 6 საუკუნეში, ბოლო სახე მიიღო 12 საუკუნეში.
ძალიან საინტერესო ნაგებობაა, შიგნით მუზეუმია (2 წლის წინ ვიყავი ამიტომ ფასიც არ მახსოვს).
ზემოდან კი იჩერი შეჰერი ხელის გულზე იშლება, მაგარი ხედია. აუცილებლად ადით.

[Truli]

შირვან შახის სასახლე - შირვან შახ სარაი
ესეც ძველ ქალაქშია, მუზეუმი სასახლე. აქაა დარბაზი სადაც მეჯლისი ტარდებოდა, რამდენიმე მეჩეთი მინარეთებით და აბანოს ნარჩენები. ასევე ჩაძირული სასახლიდან ამოღებული წარწერები. აქაც 2 წლის წინ ვიყავი.

კასპიის ზღვა ხშირად იცვლის ნაპირებს, ამიტომ ერთი სასახლე ახლა ჩაძირულია.

აბანოები. ჩვენი გოგირდის აბანოების სტილის 2 აბანოა დაუნგრევლად შემონახული. თუმცა როგორც აბანო არცერთი არ ფუნქციონირებს. ეს შაჰების აბანოები იყო. მათი გუმბათები სხვადასხვა ზომისაა. ლეგენდის თანახმად გუმბათების რაოდენობა ცოლების რაოდენობის ტოლია. ზომებზე კი ბევრი მოსაზრებებია
ერთერთ აბანოში (გიზ გალასის გვერძე) ხალიჩების მაღაზიაა (და სუვენირების).
გიზ გალასთან ასევე არის "ბაზრის მოედანი" მისი ცნობა ადვილად შეიძლება, 3 მხრიდან იგი სვეტებიანი გალერეითაა შემოსაზღვრული. აქ ადრე ვაჭრები იყვნენ.

ახლა გავიდეთ ძველი ქალაქიდან..
ისევ ისტორია. 19 საუკუნეში რუსებმა დაიპყრეს შირვანი. ბაქოს ხმელეთიდანაც და ზღვიდანაც შეუტიეს და ბოლო შახი გააგდეს. შემდეგ ამიერკავკასიაში პირველობა თბილისს ერგო და 19 საუკუნის ბოლომდე ბაქო მეორეხარისხოვანი აღმოსავლური ქალაქი იყო, სწორედ იჩერი შეჰერის ფარგლებში.
19 საუკუნის მიწურულს კი მოხდა აზერბაიჯანელებისთვის უმნიშვნელოვანესი მოვლენა - აღმოაჩინეს ნავთობი.
ბაქო გახდა ცენტრი, მან დაიწყო უცებ ზრდა, აქ ჩამოდიოდნენ დასავლელი და რუსი სპეციალისტები, ინჟინრები და არქიტექტორები.
გადით ძველი ქალაქიდან მეტროსკენ და ნახავთ რა შედეგი გამოიღო ამან. ღირსშესანიშნავია ძველი ქალაქის კედლის გასვრივ პარკი, აქაა (ყვითელი შენობა) ფილარმონია, რომელიც აშენდა როგორც კლუბი. ამავე ქუჩაზე ზემოთ არის მერია, ძალიან ცნობილი შვეიცარიელი არქიტექტორის მიერ აშენებული, მოკლედ ეგ უბანი ულმაზესია... აზიიდან უცებ ევროპაში ხვდები.
20 საუკუნის დასაწყისი ძალიან დრამარტული იყო აზერბაიჯანელებისთვის. დასავლეთის მხრიდან ნავთობისადმი ინტერესმა უბიძგა ამ ხალხს გაცნობოდნენ დასავლურ კულტურას და შეეთვისებინათ. სწორებ აზერბაიჯანი გახდა პირველი მუსულმანური ქვეყანა სადა გაიხნა ქალთა სკოლა, დაიწერა პირველი ოპერა, შეიმნა პირველი ჯაზ ბენდი და ა.შ. აზერბაიჯანს ჰქონდა უნიკალური შანსი გამხდარიყო ხიდი დასავლეთსა და ისლამურ სამყაროს შორის, მაგრამ... ხანმოკლე დამოუკიდებლობის შემდეგ 21 (თუ 20?) წელს იგიც გაასაბჭოვეს... და ეს ახალი ორიგინალური კულტურა ჩანასახშივე წითელმა სენმა მოკლა.

[Truli]

ბაქოს არქიტექტურაზეც და ყოფაზეც აისახა ეს...
ნეო კლასიციზმი შეცვალა სტალინისტურმა ფსევდო აღმოსავლურ არქიტექტურამ (აზნეფტის ოფისი, "დომ სოვეტოვ") ეს კიდევ კარგი რაც იყო, დანარჩენი უსახური და მახინჯია. საუბედუროთ საბჭოთა არქიტექტურამ ძველ ქალაქშიც შეაღრია...
თუმცა ახალ ბაქოშიცაა სანახაობები..
ბულვარი.
ქალაქის ცენტრში ზღვის პირას მიყვება ბულვარი. ბათუმის ბულვარისგან განსხვავებით პლაჟი აქ არაა. ბულვარზე (ზაფხულში, ახლა არ ვიცი) უამრავი კაფეა (საშინელი ფასები) სეირნობაც სასიამოვოა, ზღვიდან ქარს ნავთობის სუნი მოაქვს. შეგიძლიათ იკატავოთ ეშმაკის ბორბალზე. გაისეირნოთ კატერით (ნახევარი საათი მგონი 1.5 მანათი)
"ტარგოვი"
ეგრეთ წოდებული ტარგოვი იწყება ძველი ქალაქის მთავარი კარიბჭიდან (ის არა სადაც გიზ გალასია, საპირისპირო მიმართულებით) აქაა შადრევნების მოედანი, (თბილისის შადრევნების ბუმის შემდეგ შთაბეჭდილებას ვეღარ ახდენს) სადაც სასიამოვნო პარკია, ძველ ქალაქთან ძალიან კოლორიტული (მგონი კონსტიტუციის სასამართლო) და ბეეეევრი კაფე და მაღაზია. მთელი ზონა ფეხით სასიარულოა.. (დაახ შარდენი*100). მთავრდება ეს სიამოვნება მეტრო საჰილთან. ბაქოელების ძირითადი სასეირნო ადგილია ეს.
აქაა მაღალი სასტუმრო, რომლის სახურავზეც რესტორანია. შეგიძლიათ ახვიდეთ იქ და გადმოხედოთ ქალაქს (რესტორანში დაჯდომა არაა სავალდებულო)
მთის პარკი
ბულვარიდან აუცილებლად შენიშნავთ მთას და ზედ გუმბათს. ესაა 1990 წლის 20 იანვარს (ჩვენი 9 აპრილი) დაღუპულთა მემორიალი.
მანდ ასვლა შეიძლება მეტრო იჩერი შეჰერის (ბულვარიდან, ძველი ქალაქიდან) მხრიდანაც და მეტრო ელმლარ აკადემიიდან. (მეორე ვარიანტში აღმართები არაა).
ეს გასართობი ადგილი არაა. აქ არის 20 იანვარს დაღუპულთა სასაფლაო, ასევე 20 (თუ 21) წელს დამოუკიდებლობისთვის მებრძოლთა საფლვებიც. მიუხედავად ამისა მე ძალიან მიყვარს ეს ადგილი. დიდ და ხმაურიან ქალაქში ერთადერთი მშვიდი ადგილია. ზაფხულობით აქვეა ჩაიხანა, სადაც არაა მუსიკა. იშლება უმშვენიერესი ხედი (თუნდაც ამიტომ უნდა ახვიდეთ).
ელმლარ აკადემის მხარეს თუ წახვალთ პანთეონსაც ნახავთ. ერთი ორი საინტერესო ქანდაკებაა და ჰეიდარ ალიევის საფლავი 4 წლის წინ ვიყავი მანდ ისეთი საფლავია რომ ღირსშესანიშნაობებში ჩავწერდი, თუმცა 10 ხარისხოვანი.

მეტროს სადგურებიდან, თუ ელმლარ აკადემის ხაზზე მოგიწიათ ყოფნა, გადმოდით ნიზამის სადგურზე. ნიზამი განჯელი ცნობილი აზერბაიჯანელი პოეტია (ჩვენებურად რუსთაველი). ამ სადგურზე მოზაიკით არის მისი ნაწარმოებებიდან სცენები.

ელმლარ აკადემი (მეცნიერებათა აკადემია) არის აკადემიური ქალაქი. აქაა ძირითადი ინსტიტუტები. სასიამოვნო პარკები და ჩიხანები. იმედია ჩვენთანაც ასეთი აკადემიური ქალაქი გაკეთდება ოდესმე.

ბაქოს დანარჩენი ნაწილი არც ისე ლამაზია და სრულიად არასაინტერესო.

მეჩეთების გარდა სადღაც არის რუსული ეკლესია (აზრზე არ ვარ სად) და კათოლიკური ეკლესია (ხატაის მოედანთან).
არის უბანი "შავი ქალაქი" სადაც ნავთობგადამამუშავებელი ქარხნებია. უბანს სუნით მიაგნებთ. ამ უბანშია "ლუნა პარკი". 4 წლის წინ ვიყავი, ბევრი არაფერი.

ბაქოს ცენტრალური გამზირია ნეფტჩილერ (მენავთობე). იგი ბულვარის პარალელურად მიდის.
კიდევ მთავარი გამზურებია: ნიზამი (ტარგოვი), ბულბულ ფოლადი (საჰილთან). სამწუხაროდ აზერბაიჯანულ დასახელებებს ვერაფრით ვერ ვიმახსოვრებ...
იმან არ დაგაბნიოთ, პროსპექტ და მეტრო ნეფტჩილერს ერთმანეთთან საერთო არაფერი აქვთ.

[Varvara]

ტრული და ფოლად ბულბულ ოღლიზე რას გვეტყვი მაგის ამბებიც გეცოდინება დარწმუნებული ვარ - იმდენი რამე დაწერე რო.....

შოფინგზეც დაწერე ერთი ორი სიტყვა.......

ხალიჩის ყიდვა თუ ღირს და სად? ტკბილეულის გარდა შტო ზა სუვენირი და ი ტე დე ი ტე პე.............

[Truli]

ვინაიდან ზამთარია, პლაჟები არაა აქტუალური, ასე რომ ამ თემას არ შევეხები.

ათეშკა
მგონი ნეფტჩილერ მეტროდან გადის მინიბუსი ძველი სურახანისკენ. (ნატასთან დააზუსტეთ). აუცილებლად დააზუსტეთ რომ ეს იყოს ძველისურახანი და არა ახალი.
მძღოლს და მგზავრებს უთხარით რომ ათეშკა გინდათ და გეტყვიან სად ჩახვიდეთ (რკინიგზის სადგურთან).
სურახანი ბაქოს მახლობლადაა დასახლება, ძალიან ეგზოტიკური იმითაა, რომ პირდაპირ სახლების წინაა ნავთობის ჭაბურღილები. (მაინტერესებს, სახლებშიც თუ არის).
აქაურ ათეშკას ძალიან საინტერესო ისტორია აქვს.
ისლამამდე ამ მიწებზე ძირითადი რელიგია სწორედ ცეცხლთაყვანიმცემლობა იყო და ათეშკებიც ბევრი იყო. ამ ათეშკაში ცეცხლი ბუნებრივად ენთო (ნავთობი). არაბების შემოსევის შემდეგ ხალხი გამუსულმანდა და ეს რელიგია მიივიწყა. მაგრამ დარჩნენ მისი მიმდევრებიც. მოგვიანებით მათი უმეტესობა ინდოეთში გადასახლდა. ათეშკები დაინრგრა. 17 საუკუნიდან ინდოეთში წასულებმა აქტიურად დაიწყეს ვაჭრობა შირვანთან და მაზდეანებიც ჩამოდიოდნენ. მათ ააშენეს ეს ათეშკა და გარშემო ქარავან სარაიც. 19 საუკუნის ბოლოს კი ევროპელებიც დაინტერესდნენ აქაურობით. მათთვის ქარვასლას დააშენეს ოთხები, რადგან ტაძართან მისვლა არამაზდეანელისთვის არ შეიძლებოდა.
მოკლედ უაღრესად საინტერესო ადგილია, ნამდვილად ღირს დახარჯოთ თითო საათი გზაში და 1 საათი მის დასათვალიერებლად. სიამოვნება 2 მანათი ღირს. (ფოტოების გადაღებით მგონი მეტი). მე ძალიან კარგი გიდი შემხვდა, ასაკიანი დაბალი პუტკუნა ქალი. თბილად მიმიღო როცა ვთქვი რომ ქართველი ვარ და მოკითხვა დამაბარა საქართველოსთვის, თუ ისევ ის იქნა მომიკითხეთ. გიდი ყველაფერს განახებთ და ჩემზე უკეთ მოგიყვებათ.
ძალიან საინტერესოა!!!

[Truli]

Varvara
ფოლად ბულბულ ოღლიზე ბევრი არც არაფერი არ ვიცი ჯობია ნატას მიმართოთ....
სუვენირები... ძველი ქალაქი გადაჯეჯგილია სუვენირებით... მარა ისეთი გამყიდვლები არიან მტრისას... სანამ ბოლო კაპიკებზე რამეს არ შეგტენიან არ გაგიშვებენ
ხალიჩებიც ოხრადაა... ნუ ეგ უკვე შენს ჯიბეზეა დამოკიდებული...
მაგის სპეციალისტი არ ვარ, ვერ გირჩევ, მარა ძვირია...

[Truli]

სუვენირები... ნაქარგი ჩანთებია.. (მარა მე ჩვენი ხევსურულის მერე მაგათს ვერ აღვითქვავ....) ხალიჩები, ყველა ზომის, წონის და ფაქტურის.... ყველანაერი აღმოსავლური ნივთები... რავიცი.. მე რომ მაგ ვაჭრების ხელში ვხვდები ის კი არ მაღელვებს რა ვიყიდო, არამედ თუ როგორ დავაღწიო თავი მინიმალური დანაკარგებით...

[Varvara]

ეს მისტიური ნატა და დედამისი ვინ არის რომ არ ვიცი

ფოტო დაიდოს ბიოგრაფიასთან ერთად

[Truli]

რჩევები დროის განაწილებაზე.
პირველ დღეს დაათვალიერეთ ძველი ქალაქი, მერე ადით მთის პარკზე... ბულვარი და ტარგოვი დაბინდების მერეც მშვენივრად გამოიყურებიან... მეორე დღე სურახანი, მერე ან ბულვარი ან ტარგოვი ან შოპინგი ... ნუ ძველი ქალაქი, ბულვარი, ტარგოვი და მთის პარკი ახლოსაა ერთმანეთისგან, იქვეა ნავთობის ბუმის დროინდელი ბაქოც, ასე რომ ფეხით იმოძრავებთ.
უკან მატარებელი 20:35-ზე მოდის, ასე რომ მთელი დღე თქვენია...

ქართულ აზერბაიჯანული ლექსიკონი
სასკვა რომ მოგყავთ კარგია, ითარჯიმნებს...
მარა ცნობისთვის... ბაქოში ბევრია სოფლებიდან ჩასულები და არ იციან რუსული.
ამიტომ:
გამარჯობა - სალამ
გმადლობ - საღოლ
დიდი მადლობა - ჩორ საღოლ
1 - ბირ
2 - იკი
3 - უჩ
4 - დორთ
5 - ბეშ
6 - ალტი
10 - ონ
20 - ირმი
30 - დოკუზ
მეტი თვლა არ ვიცი.
მშენებელი - ინშაათჩილერ
მენავთობე - ნეფტჩილერ
ცენტრი - მერკეზი
რკინიგზა - დემირ იოლუ
ავიახაზები - ჰავა იოლარი
სახლი - ევი
ჩაის სახლი - ჩაი ევი
გააჩერეთ! - სახლა!
რეცხვა - იუიუჯუ
სახელმწიფო - დოვლეთ
ხალხი - ჯამაათ
ქუჩა - ქუჩა
ფანჯარა - ფანჯარა
საწოლი - იატაღ
ფული - ფულ
საათი - საათ
ნაღდი - ნაღდ
არა - იოხ
არ არის - იოხდურ
კარები იკეტება - გაპლან ბაღლანირ
დიდი ჭრილობა - ბეი ქასიკ

მარა მე ისეთი აქცენტი მაქვს რომ ძლივს ვაგებინებ.

ჰო...
ბაქო უჩაიოთ ბაქო არაა...
სოკოებივით გამრავლდნენ "ჩაი ევი" ჩაის სახლები. აქაა ჩაი, ალბათ ჩილიმი და ალბათ ნარდიც

[Truli]

Varvara
ჩემი მეგობარი. ორჯერაა ნამყოფი კარვულ გასვლებში შარშან. გოგას აქვს მისი ნომერი. მთაშენკა იცნობს კიდევაც.

კავშირგაბმულობა - როუმინგზე არაფერი არ ვიცი.
3 ჯსმ კომპანიაა, აზერსელი, ბაქსელი და მესამე არ მახსოვს, ახალია.
მე მაქვს ბაქსელის სიმკარტა, ნატა ამბობს იაფიაო უფროო.
მარა ყველა ვარიანტში აქაურ კავშირზე ძვირია. შეგიძლიათ ნატას გამოართვათ ჩემი სიმკარტა. ნომერი არ ვიცი. ანგარიშზე თანხა არ მაქვს.
ახლის ყიდვა არააზერბაიჯანელისთვის ჭირს თან ძვირიცაა (6 მანათი მინიმუმ) (მე უბანში არავინ არ მომყიდა და ბოლოს ნატას ვაყიდინე).

ხო კიდევ
ახალი - იენი
ქართველი - გურჯი
საქართველო - გურჯისტან

[GAMARJOBA SAKARTVELO]

Trulala
რა ყოჩაღი გოგო ხარ.
შენი რჩევები დიდ 3სახურს გაგვიწევენ

[Archil]

ჰოდა კიდო ტუალეტის ქაღალდი მოიმარაგეთ

მე მქონდა მაგი მომენტი, იქაურები სხვანაირ წესს იყენებენ და თუ ძმა ხარ ქაღალდი მომიტანეთ თქო, ბუჩქებიდან მგელი რომ ელაპარაკება წითელქუდას, ეგრე ვიყავი

სადგურზე ფული არ გადაახურდავოთ, ყალბი შეიძლება შემოგტენონ. ზღვის ნაპირას ბუნებრივია გაისეირნებთ. აუცილებლად დალიეთ ჩაი, მაქაურებმა იციან კარგი ჩაის გაკეთება. აზერები სულ ჩაის სმაში არიან და მაგი რომ ჰკითხოთ, გაუსწორდებათ.

რესტორნებში სასმელი მოსულა, ღვინო ჰქონდათ სადაც მივდიოდი. აქაოდა მუსლიმანურიაო და თავს ვიპარსავთო სასმელებზეო, არ ყოფილა, ჩემი მეგობარი აზერებიც მშვენივრად სვავდნენ ღვინოს.

არ თქვათ თუ სომხეთში ხართ ნამყოფი. პრობლემებს შეგიქმნით. თუ მაინცდამაინც პასპორტში გირტყიათ სომხური შტამპი, სამსახურეობრივი მიზნოთ ვიყავი გაგზავნილიო და რამე ეგეთი მოიფიქრეთ, რომ სომხების სიყვარულში არ დაგდონ ბრალი

ვისაც ორივე ქვეყანაში უწევს სიარული, ორი პასპორტით დადის, ერთს აზერებთან ხმარობს, მეორეს სომხებთან.

მეტი რა, შვენიერი სუფთა ლამაზი და კოხტა ქალაქია. ინგლისელებს აგინებენ კიდო, თავიანთ ჭკუაზე რომ უნდათ იმათ რაღაცეები აკეთებინონ, ესენი ვერ გუობენ და კარგადაც უბერტყიათ უცხოელები ქედმაღლობისათვის (მაგათ ნაამბობს რომ დავუჯეროთ).

სხვა რა...

კარგი ხალხია და კარგადაც მიგიღებენ. ალიევი ჩვენ არაფერს გვერჩის და ნურც თქვენ უგინებთ.

[Truli]

ჰო, ტვალეტის ქაღალდზე არჩილს ვეთანხმები, მართალია...
სასომხეთზეც მართალია. ჩაიზე თავად დავწერე
კარგი დრო ატარეთ
ტვალეტის ქაღალდს ბაქოშიც, ნებისმიერ სუპერმარკეტში იყიდით.

[Naia]

ხალხ, გაზაფხულზე არ ჯობია წასვლა? დღე უფრო გრძელი იქნება და უფრო მეტი რამის ნახვასაც მოვასწრებთ...

[L-O-M-I]

გაითვალისწინეთ ის, რომ ბაქოში და საერთოდ აზერბაიჯანში პოლიცია უაღრესად კორუმპირებულია! და საერთოდ რასაც მოისურვებენ იმას აკეთებენ... ( ნუ როგორც ჩვენთან ადრე და იმაზე უარესად). ბაქოს ბულვარი და "ტარგოვაია" მარტლა კარგი სასეირნო ადგილია! ახლამიმდინარეოს ამ ბულვარის კიდევ მშენებლობა და ახლო მომავალში ბაქოს ყველაზე დიდი ბულვარი ექნება მთელს მსოფლიოში აქვთ ამის სურვილი კიდევ იმას გეტყვით, რომ ბაქო გრანდიოზული შენობების ქალაქია. არქიტექტურით მაინცა და მაინც ვერ გამოირჩევა, მაგამ გაბარიტები შტამბეჭდავია. თუ რამე გამახსენდა კიდევ შემდგომ მოგაწვდით